De Bijleveld

(Beileveld/ Beilevelt)

bijleveld

Een verklaring voor de naam van de polder en het riviertje de Bijleveld zou kunnen wijzen op de vroegere legerplaats, die Harmelen geweest zou zijn (heer-malen = leger-plaats). Soldaten in die tijd werden ook bilemannen genoemd. Een bile of bille was namelijk een kort zwaard. Bijleveld betekent dan zwaardveld of soldatenveld. Ook is wel eens de vorm van de polder Bijleveld aangehaald: deze zou lijken op een bijl.

Een andere poging tot het verklaren van de naam Bijleveld is de volgende:

Hypothese: de naam Beileveld is pas ontstaan toen de Bijleveld werd gegraven. De noodzaak om water op de Amstel te lozen vergde een grote investering, namelijk het graven van een watergang van de Rijn tot aan de Amstel. De polder Bijleveld heeft voordien een andere naam gehad. Voor deze investering heeft de polder Bijleveld als onderpand gediend. Er is sprake van een zogenaamde “Beile” of Bijlbrief waarbij het land (veld) als onderpand diende voort de investering. Deze investering moet destijds tezamen met het gestelde onderpand uitzonderlijk geweest zijn, zodat het onderpandige veld de naam Beileveld kreeg.

De polders Reierskop en Bijleveld loosden tot 1413 het water op de Rijn. Omdat dit niet aan de verwachtingen voldeed, kochten zij in 1413 samen met de polders Mastwijk en Achthoven het recht om water te lozen op de Amstel. Dit is zelfs met de huidige technische middelen een grote infrastructurele ingreep. Er moest immers een watergang worden gegraven vanaf de Rijn bij Harmelen door de Breudijk, Gerverskop, Kockengen, Spengen, Oudhuizen, Wilnis en Waverveen tot in de Amstel. Deze koop is op 1 oktober 1413 gesloten. De watergang is gegraven en kreeg de naam Bijleveld. Waarom niet de naam Reierskop, Mastwijk of Achthoven?

Was een investering ter grootte van de waarde van de 4 polders tezamen gerechtvaardigd om de watergang aan te leggen? Nee, goed koopmansgebruik is sindsdien niet gewijzigd, om 4 polders droog te houden is de waarde van 1 polder een overzichtelijke investering. Stel de polder Beileveld heette voordien polder “Nieuweland” (de eerst ontwikkelde polder na Oudeland) of Bijleveld was een onderdeel van de polder Reierskop en het deel “Bijleveld” heeft middels een Bijlbrief (Beile) als onderpand gediend voor de lening voor het graven van de watergang. Deze ongewoon grote investering om droge voeten te houden bepaalde de naam van het verpande veld de “Beileveld”.De ongewone watergang kreeg de naam van het ongewone verpande veld. Het nieuwe waterschap kreeg de naam van de ongewone watergang en het ongewone verpande veld.

Meer hierover kunt u lezen in: De waterkeringen, waterschappen en polders van Zuid-Holland door Jhr. L.F. Teixeira de Mattos, 1908, ’s Gravenhage, Martinus Nijhoff, Deel II: Het Vasteland, Afdeling V: Het Hoogheemraadschap Amstelland.

Uit: Het Woordenboek Der Nederlandsche Taal
BIJLBRIEF, znw. m. Wellicht eene samenst. met bijl in den zin van ingekerfd teeken of wel kerfstok (hd. belle), en eigenlijk een schuldbrief, waarin wordt aangeteekend hoeveel jaarlijks aan kapitaal en interest wordt afgedaan. In dien zin, toegepast op landerijen, is volgens D. Wtb. 1, 1378 hd. beilbrief\n Zwitserland gebruikelijk; hier te lande is het bekend in toepassing op schepen en ook huizen (zie de aanhalingen). || Stilzwijgende onderzettinghe hebben de navolgende: … ten derde iemand die geld heeft geleent om een huis ofte schip te bouwen ofte te herbouwen, ofte den arbeid daer toe heeft ghedaen over ‘t selve huis ofte schip; den brief die van deze schuld werd ghemaect noemt men den bijl-brief, DE GROOT, Inl. II, 48, § 10—§ 13 . Het is de gewoonte bij de Scheepstimmerluiden, als sij eenig Schip verkogt hebben aan Schipper, of Schuitevoerder, soo de kooppenningen niet geheel te berde werden gebragt, dat er dan tussen haar een Acte werd gepasseerd, waar bij de Kooper bekend soo veel aan den Verkooper schuldig te sijn: en heeft de kragt van een Hijpotheek, WINSCHOOTEN, Seem. 25 . Het voorschieten van geld op bijlbrieven …, tot aanmoediging van den scheepsbouw, VISSERING, Herinn. 1, 157 .

Samenstelling: Hans Looman